Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nde 2025 yılında tamamlanan “Biyoçeşitliliğe Dost Kent Kavramı: Erzincan Kenti Örneği” başlıklı doktora tezi, Türkiye’de ilk kez bir kentin tüm açık-yeşil alanlarında biyoçeşitliliğin bu kadar ayrıntılı incelendiği kapsamlı bir çalışma niteliğinde.
Gökhan Askan’ın Prof. Dr. Hasan Yılmaz danışmanlığında yürüttüğü tez, Erzincan’ın neden doğa ile uyumlu kentleşme konusunda ülke için model olmaya aday olduğunu bilimsel verilerle ortaya koyuyor.
Bu araştırma, yalnızca akademik bir çalışma olmanın ötesine geçerek, kentlerin iklim değişikliği, habitat kaybı ve hızlı kentleşme gibi sorunlara nasıl yanıt verebileceğine dair somut bir yol haritası sunuyor.
Erzincan’ın Yeşil Alanlarında Şaşırtıcı Sonuçlar
180 Açık-Yeşil Alan Tek Tek İncelendi
Tez kapsamında kent merkezi, 6 ilçe ve 1 belde dâhil olmak üzere toplam 180 farklı yeşil alan;
Dron görüntüleri,
Bitki türü teşhisleri,
Shannon-Wiener ve Simpson çeşitlilik indeksleri,
Yılmaz (2024) biyodost kent kriterleri
ile değerlendirildi.
Kent Merkezi İyi Seviyede Biyodost
Analizler, Erzincan kent merkezinin 65,3 puan ile “iyi seviyede biyodost” olduğunu gösteriyor.
Bu puan, özellikle site bahçeleri, eğitim kampüsleri ve kent parklarının yüksek tür çeşitliliğine sahip olmasından kaynaklanıyor.
İlçelerde Çarpıcı Başarı: 90,7 Puan!
İlçeler ise 90,7 puan ile “yüksek seviyede biyodost kent” özelliği gösteriyor.
Kemaliye, biyoçeşitlilikte açık ara lider.
Tercan ise iklim ve topoğrafyanın etkisiyle en düşük biyodostluk düzeyine sahip ilçe olarak öne çıkıyor.
Bitki Türü Zenginliği Şaşırtıyor
Erzincan’da tespit edilen bazı tür çeşitliliği verileri:
Site bahçeleri: 78 tür
Eğitim kurumları: 69 tür
Kent parkları: 67 tür
Müstakil ev bahçeleri: 70 tür
Yol ağaçları ve refüjler: 50 tür
En yüksek çeşitlilik site bahçelerinde, en düşük ise müstakil ev bahçelerinde görüldü.
İlçelerde ise Çağlayan Beldesi tür zenginliğinde öne çıkıyor.
“Biyodost Alan Neden Bu Kadar Önemli?”
Biyodost kent yaklaşımı;
iklim değişikliğine dayanıklı kentsel ekosistemler,
yerli-bitki kullanımı,
yaban hayatı için sürdürülebilir yaşam alanları,
doğal ve yenilebilir bitkilerin teşviki
gibi kriterleri içeriyor.
Erzincan’da incelenen 46 alan, biyodost indeks puanı 50’nin üzerinde olmasına rağmen üç ana kriteri sağlayamadığı için “biyodost” kabul edilmedi:
En az 25 farklı bitki taksonu,
Türlerin en az %10’unun yerli olması,
Türlerin en az %10’unun yenilebilir olması.
Ancak tez, bu alanların küçük dokunuşlarla kolayca biyodost niteliğine kavuşturulabileceğini belirtiyor.
“Erzincan’ın Biyodost Kent Olma Yolculuğu Toplumsal Katkı Gerektiriyor”
Tez yalnızca bilimsel analiz yapmakla kalmıyor;
yerel yönetimler, STK’lar ve halkın katılımıyla desteklenmesi gereken bütüncül bir kent stratejisi öneriyor.
Araştırma sürecinde, ilkokuldan üniversiteye kadar çok sayıda eğitim kurumunda biyoçeşitlilik farkındalık çalışmaları yapıldığı ve kentte bu konuda toplumsal bilinç oluşturulduğu da belirtiliyor.
Erzincan Türkiye’nin Yeni “Doğa-Temelli Kent” Modeli Olabilir
Tez, Erzincan’ın hem kent merkezi hem de ilçeleriyle biyoçeşitlilik açısından güçlü bir potansiyele sahip olduğunu bilimsel olarak ortaya koyuyor.
Araştırma sonuçları, doğa-temelli çözümlerin kent planlamasında uygulanmasının hem ekolojik hem sosyal büyük fayda sağlayacağını kanıtlıyor.
Daha detaylı bilgi için;
Tez No; 962762
