İran’ın Lorestan eyaletinde yer alan Borujerd şehrinde 2015 yılında yürütülen inşaat çalışmaları sırasında, arkeologlar tarihi bir kalenin kalıntıları altında çarpıcı bir keşfe imza attı. Yapılan kazılarda, yaklaşık 2000 yıl öncesine tarihlenen, Sasanî dönemine ait gelişmiş bir su dağıtım sistemi ortaya çıkarıldı. Bu sistem, Sasanî uygarlığının mühendislik alanındaki yetkinliğini ve su yönetimi konusundaki derin bilgisini gözler önüne serdi.
Yerçekimiyle Çalışan Doğa Dostu Sistem
Keşfedilen sistem, tamamen yerçekimi prensibine dayalı olarak tasarlanmıştı. Kil borular sayesinde su, nehirlerden şehir merkezine ve tarım alanlarına kadar taşınıyordu. Sistemin içinde ayrıca, suyu arıtmak için kullanılan seramik filtreler ve akışı kontrol eden havuzlar da yer alıyordu. Elektrik veya motorlu pompalara gerek duyulmaksızın çalışan bu sistem, doğal kaynakları maksimum verimlilikle kullanmak için geliştirilmişti.
Teknoloji Çağını Aşan Bir Uygarlık
Uzmanlar, bu sistemin sadece teknik bir başarı değil, aynı zamanda sürdürülebilir şehir planlamasının erken bir örneği olduğuna dikkat çekiyor. Suyun filtrelenerek dağıtılması ve akışının düzenlenmesi gibi unsurlar, Sasanîlerin yalnızca mühendis değil aynı zamanda çevresel düşünceye sahip yöneticiler olduklarını da gösteriyor.
Daha Eski Olabilir mi?
Her ne kadar buluntuların büyük çoğunluğu Sasanî dönemine ait olarak değerlendirilse de, bazı araştırmacılar sistemin kökeninin daha da eskiye, Parthlar ya da Ahamenişler dönemine uzanabileceğini düşünüyor. Ancak ortak görüş, Sasanîlerin bu sistemle su mühendisliğinde zirveye ulaştığı yönünde.
Kanat Sistemine İlham Kaynağı mı?
Borujerd’deki bu antik su sisteminin, daha sonraki dönemlerde Fars bölgesinde geliştirilen ve yer altı sularını uzun mesafelere taşıyan ünlü Kanat sistemine ilham verdiği de öne sürülüyor. Bu benzerlik, antik mühendisliğin tarih boyunca nasıl evrildiğine dair önemli ipuçları sunuyor.
Geçmişten Geleceğe Işık Tutuyor
Bu tür keşifler, tarih öncesi toplumların “ilkel” olmadığını, aksine çağlarının ötesinde düşünerek doğayla uyumlu, sürdürülebilir sistemler kurduklarını gösteriyor. Sasanîlerin inşa ettiği bu su ağı, bugün bile modern mühendislik için ilham kaynağı olabilecek nitelikte.
Antik Dünyanın Sessiz Dehası
Borujerd’de gün yüzüne çıkarılan bu antik sistem, suyun sadece yaşam kaynağı değil, aynı zamanda medeniyetin yapı taşı olduğunu bir kez daha kanıtladı. Sasanîler, teknoloji çağından çok önce, suyun yönetimiyle sürdürülebilir bir toplum kurmanın yollarını başarıyla bulmuştu.
Kaynak; Mehr Haber Ajansı
