Dünyanın birçok bölgesinde etkisini sürdüren sıtma, insan hayatını tehdit eden en tehlikeli bulaşıcı hastalıklardan biri olarak görülüyor. Özellikle Afrika, Güneydoğu Asya ve Güney Amerika gibi sıcak iklimli bölgelerde yaygın olan bu hastalık, Anofel cinsi sivrisineklerin taşıdığı Plasmodium parazitinin insan vücuduna bulaşmasıyla ortaya çıkıyor.
Nasıl bulaşıyor?
Sıtma, insandan insana doğrudan temasla değil, yalnızca enfekte sivrisinek ısırığıyla bulaşıyor. Nadir de olsa, kan nakli, organ nakli, enfekte şırınga kullanımı ya da hamilelikte anneden bebeğe geçiş gibi yollarla da bulaşma söz konusu olabilir. Parazit vücuda girdikten sonra önce karaciğere, ardından da kana yerleşerek alyuvarları enfekte eder. Bu süreç sonunda hastalık belirtileri ortaya çıkmaya başlar.
Belirtileri neler?
Sıtmanın en belirgin işareti, nöbetler halinde gelen yüksek ateş ve titremedir. Bunun yanı sıra: Üşüme ve yoğun terleme Baş ağrısı Kusma, ishal Kas ve eklem ağrıları İleri evrede organ yetmezlikleri görülebilir. Özellikle çocuklar ve hamile kadınlar bu belirtileri daha ağır geçirebilir.
Tedavi mümkün ama aşı yok
Hastalığın tedavisi, bulaşan Plasmodium türüne göre planlanıyor. Ancak sıtma aşısı hâlâ dünya genelinde sınırlı ve yeterli etkinlikte değil. Parazitin yapısal değişkenliği, aşı geliştirmeyi zorlaştırıyor. Türkiye’de Sağlık Bakanlığı, sıtma riski taşıyan bölgelere seyahat eden vatandaşlara koruyucu ilaçlar ve danışmanlık hizmeti sunuyor.
Teşhis nasıl konuluyor?
Tanı koymak için çeşitli yöntemler kullanılıyor: Klinik değerlendirme Kan testleri (mikroskopi, antijen testi, PCR) Serolojik testler İlaç direnci analizleri Bu testler, hızlı tanı koymayı ve etkili tedaviyi mümkün kılıyor.
Korunmak mümkün mü?
Sıtmanın önlenmesinde en etkili yöntem sivrisinek ısırıklarından korunmak. Özellikle riskli bölgelerde: Cibinlik kullanmak Böcek kovucu spreylerle önlem almak Uzun kollu kıyafetler tercih etmek Açık alanlarda mümkün olduğunca az bulunmak öneriliyor.
Hamileler dikkat!
Hamilelikte sıtma geçiren kadınlarda erken doğum ve düşük riski artıyor. Ayrıca, parazitin plasenta aracılığıyla bebeğe geçebileceği de bilimsel olarak kanıtlanmış durumda. Bu nedenle hamile kadınların seyahat planlarını doktorlarına danışarak yapmaları büyük önem taşıyor.
Uzmanların uyarısı açık:
Sıtma, ihmal edilmemesi gereken bir hastalık. Özellikle sıcak iklimli bölgelere seyahat edecek kişilerin önlem almadan yola çıkmamaları hayati önem taşıyor.
